Camphuysen C.J. & Van Lieshout S. 2024. Zwarte zee-eenden Melanitta nigra in Nederland (telemetrie)
In 2017-2019 zijn 23 zwarte zee-eenden gevangen en van dataloggers voorzien, om een beter inzicht te krijgen in aspecten zoals dagritmes, ruimtelijke connectiviteit en seizoensdynamiek van hier verblijvende Zwarte Zee eenden in door hen gebruikte foerageergebieden. Zo zijn de individuele dieren langs de hele vliegroute maandenlang, dag en nacht gevolgd. Deze rapportage beschrijft de onderzochte kleinschalige verplaatsingen en veelgebruikte pleisterplaatsen in de zuidelijke Noordzee, met name langs de Nederlandse kust.
Naast ecologische overwegingen was zorg betreffende eventuele schadelijke effecten van zandsuppleties op stranden en vooroevers en de daar levende fauna een belangrijke motivatie voor de studie.
Om een beter inzicht te krijgen in aspecten zoals ruimtelijke connectiviteit en seizoens-dynamiek van hier verblijvende Zwarte Zee-eenden in door hen gebruikte foerageergebieden zijn, in aanvulling op meer traditionele waarnemingsmethoden, Zwarte Zee-eenden gevangen en van dataloggers (Argos PTTs of GPS/GSM zenders) voorzien. De zee-eenden werden 's nachts op open zee gevangen met behulp van een Rigid Inflatable Boat (RIB) ten noorden van Ameland, Schiermonnikoog en Rottum. Bij 23 vogels werden Argos PTT’s of GPS/GSM zenders geïmplanteerd. Dit leverde tot 22 maanden gegevens op in het geval van de Argos PTT's, en tot 7 maanden in het geval van de GPS/GSM-zenders.
Een belangrijke conclusie lijkt te zijn dat de vogels door regelmatige, soms korte, bezoeken aan alternatieve voedselgebieden hun alternatieve opties in de gaten houden. Hiervoor leggen ze soms grote afstand af vanaf hun voornaamste pleisterplaats, tot aan Engeland en Denemarken toe. Mocht een voedselbron opdrogen, dan zijn er in elk geval bekende alternatieven.
Door de eenden te volgen is dankzij deze bewegingen en de seizoenmigratie voor het eerst vrijwel de gehele vliegroute van de zwarte zee-eenden bevestigd, van Portugal tot en met Siberië.
Een andere nieuwe ontdekking op lokaal niveau waren de nachtelijke bewegingen die enkele eenden maakten naar gebieden verder uit de kust, dit was voorheen onbekend.
Rapportage NIOZ 'Zwarte zee-eenden Melanitta nigra in Nederland' (2024) (pdf, 24 MB)
Auteurs: Kees (C.J.) Camphuysen, Royal NIOZ, en Suzan van Lieshout, Rijkswaterstaat Noord-Nederland
