Zeehonden en zandtransport

Zeehonden-OBos-2500x950

In Nederland komen gewone en grijze zeehonden voor. Beide soorten brengen hun meeste tijd door in het water, waar ze op vissen jagen. Voor zeehonden zijn droogvallende zandplaten belangrijk, omdat ze er kunnen rusten, verharen en zich voortplanten.

Maatregelen

Schepen die zandwinnen, vervoeren en suppleren, kunnen zeehonden verstoren. Er zijn maatregelen ingesteld om verstoring te voorkomen. Schepen die zand vervoeren, houden in principe minimaal 1200 meter afstand van het deel van de zandplaat waarop zich grijze of gewone zeehonden bevinden. Zo wordt voorkomen dat oudere dieren worden gedwongen het water in te gaan, die het aanzienlijke warmteverlies moeilijk kunnen compenseren. Volwassen dieren hebben daarnaast een bepaalde hoeveelheid zonlicht nodig tijdens de ruiperiode. Tijdens de werp- en zoogperiode van gewone en grijze zeehonden is het niet toegestaan met zandschepen langs platen te varen waar pups aanwezig zijn. Als zeehondenpups worden verstoord, kan dit ertoe leiden dat ze niet genoeg tijd hebben om te foerageren, waardoor ze mogelijk sterven.

Vanaf welke afstand treedt verstoring op?

Bij de keuze van de wettelijk vastgestelde afstand tussen zeehonden en de baggerschepen is uitgegaan van het voorzorgsprincipe. Er is een afstand gekozen waarbij verstoring kan worden uitgesloten, gebaseerd op een verstoringsafstanden bij speedboten. De vaarroute van een schip van het zandwingebied naar de suppletielocatie wordt onder andere bepaald door de diepgang van het schip in combinatie met de nautisch technische mogelijkheden, zoals de diepte van de aanwezige geulen in de kustzone. Soms loopt de enige mogelijke transportroute dicht langs een droogvallende zandplaat waar zeehonden rusten en is het niet mogelijk om de vastgestelde afstand van 1200 m altijd aan te houden.

Onderzoek

Er is daarom onderzoek gestart naar de daadwerkelijke verstoring van zeehonden door langsvarende schepen die zand transporteren. Naast de reactie van zeehonden op sleephopperzuigers zijn in deze onderzoeken ook andere verstoringsbronnen meegenomen. Er zijn observaties uitgevoerd op plaatsen waar afstand tot rustende zeehonden een probleem vormt, omdat er geen alternatieve route beschikbaar is. Dit speelt op enkele locaties aan de Nederlandse kust.

ZH -BMinkema-1000x75
Rustende zeehonden en schip dat zand transporteert (foto B. Minkema)

Uit deze onderzoeken komt naar voren dat verstoring van op land rustende zeehonden door mensen van veel factoren afhankelijk is. De periode in het jaar, ligging van een geul en aanwezigheid van structurele menselijke activiteiten zijn allemaal factoren die een belangrijke rol spelen. De onderzoeken laten ook zien dat er een ruime marge is tussen de gemeten en de wettelijk vastgestelde verstoringsafstanden tussen de zeehonden en schepen die zand vervoeren. Ook is duidelijk dat andere menselijke activiteiten in de directe omgeving van de zandplaten de zeehonden meer kunnen verstoren dan zand transporterende schepen.

Als de wettelijk vastgestelde verstoringsafstand moet worden aangepast, is het belangrijk om ook de effecten op populaties nader te onderzoeken en de resultaten daarvan in de afweging mee te nemen.

payoffzandwinning280x144